​پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم): « برای خدای عزوجل یکصد رحمت است و از صد، نود و نه آن مخصوص به بندگان خالص خداست که در قیامت شامل آنها می گردد و از صد، یکی را در دنیا بین تمام خلق خود قسمت نموده».۱

امام علی (علیه السلام): «رحمان عطف شده بر خلقتش به واسطه ی رزق، از آنها مواد رزقشان را قطع نمیکند حتی اگر قطع طاعت کنند، در دین و دنیا و آخرتمان به ما رحیم است، بر ما دین را تخفیف داد و آن را آسان و خفیف قرار داد و او با شناسایی ما از دشمنانمان به ما رحم کرد».۲

.

.

۱: بانو مجتهده امین

   مخزن العرفان در تفسیر قرآن مجید، جلد 1، ص ۳۷

۲: سید حسین همدانی درود آبادی

    شرح اسماء الحسنی، ص ۱۵۸

خدای رحمان معنایش خدای کثیر الرحمة است، رحمتش عام است و شامل همه اعم از مسلمان و کافر می شود؛ و خدای رحیم معنایش خدای دائم الرحمة است که رحمتش خاص برای مؤمنان است.۱

امام صادق (علیهالسلام): «الرحمان اسم خاص لصفة عامة و الرحیم اسم عام لصفته خاصة».  رحمان اسم خاص است برای صفت عام. یعنی این که این معنی در غیر خداوند یافت نمی‌شود. رحیم اسم عام است، برای صفت خاص. یعنی وصف به غیر خدای تعالی می‌شود.۲

.

.

۱:  حضرت علامه سید محمد حسین طباطبایی

    تفسر المیزان، جلد 1، ص 33

۲: سید حسین همدانی درود آبادی

    شرح اسماء الحسنی، صص ۱۵۹-۱۵۷

​در روایت آمده است: «ان اول شىء کتبه الله تبارك وتعالى فى اللوح المحفوظ بسم االله الرحمن الرحیم انى انا االله لا اله الا انا لا شریک لى انه من استسلم لقضائى وصبر على بلائى ورضى بحکمى کتبته صدیقا وبعثته مع الصدیقین یوم القیمه».

نکته ای که از این حدیث به دست می آید این است که اول چیزی که الله تبارك تعالی در لوح محفوظ نوشته است بسم الله الرحمن الرحیم است، و چون لوح از هرگونه تغییر و زوال محفوظ است، بسم الله الرحمن الرحیم براي همیشه محفوظ است. در قرآن تدوینی هم بسم الله الرحمن الرحیم اولین چیزی است که نوشته شده.

.

.

حضرت علامه حسن حسن زاده آملی

 رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، صص ۱۲۲-۱۲۱

​روایتی از امام صادق (علیه السلام) است که فرمود:«شخصی همراه حضرت عیسی (علیه السلام) بود تا به دریا رسیدند و با حضرت بر روی آب راه می رفتند و از دریا می گذشتند؛ آن شخص به این فکر افتاد که حضرت چه می گوید و چه می کند که بر روی دریا این گونه راه می رود، دید حضرت می گوید بسم الله، از روی عجب به این گمان افتاد که اگر خودش، مستقلاً بسم الله بگوید و از تبعیت کامل بیرون آید می تواند روی آب راه برود، از کامل بریدن همان و غرق شدن همان، استغاثه به حضرت روح الله نمود و حضرت نجاتش داد».

.

.

 حضرت علامه حسن حسن زاده آملی

مآثر آثار، جلد ۱، صص ۲۷-۲۶

​آورده اند که ملک روم سردردی داشت که طبیبان از معالجه‌ی وی عاجز شدند؛ به امیر المومنین (علیه السلام) نامه نوشت و درمان درد خود را از ایشان خواست. آن حضرت کلاهی برایش فرستاد و فرمود: هر وقت سردرد به سراغت آمد این کلاه را بر سر بگذار تا شفا یابی. ملک روم این کار را کرد و خدای تعالی او را شفا داد؛ از این کار متعجب شد و دستور داد تا کلاه را بشکافند، وقتی کلاه را شکافتند در آن کاغذی یافتند که روی آن نوشته بود «بسم الله الرحمن الرحیم». فهمید که شفایش بخاطر آن بوده، مسلمان شد و مسلمانی خود را مخفی می‌کرد.

.

.

ابو المحاسن حسین بن حسن جرجانی

تفسیر گازر، جلد ۱، صص ۱۴-۱۳